Nổi tiếng là khu rừng rậm rạp, có những vách núi cheo leo đầy hiểm trở, rừng đặc dụng Sốp Cộp là một kho báu của đa dạng động và thực vật, với nhiều cây gỗ quý hàng trăm năm tuổi cần được bảo vệ nghiêm ngặt. Thế nhưng, khu rừng này đang chứng kiến sự tàn phá bởi lâm tặc, nhiều cây cổ thụ bị chặt phá không thương tiếc. Báo Sơn La đã tiến hành điều tra vụ việc này.
Thâm nhập hiện trường
Đường vào khu rừng đặc dụng Sốp Cộp (Ảnh chụp ngày 7/1/2024)
Ngay đầu năm 2024, chúng tôi nhận được thông tin từ nguồn tin nhân dân về việc khai thác gỗ trái phép trong khu rừng đặc dụng Sốp Cộp. Chúng tôi quyết định nhanh chóng tiến hành thâm nhập hiện trường. Tuy nhiên, việc tìm được người dẫn đường không dễ dàng. Mặc dù bức xúc trước việc rừng bị tàn phá, nhưng chúng tôi phải mất nhiều thời gian thuyết phục để có một số người dân đồng ý hướng dẫn, phần vì địa hình hiểm trở của núi rừng, phần vì lo lắng về an toàn cá nhân và gia đình trong cuộc chiến bảo vệ rừng.
2 cây si đá vừa bị hạ (Ảnh chụp ngày 7/1/2024)
Lúc 5 giờ sáng ngày 7/1, khi trời còn tối mịt và sương mù phủ kín lối vào rừng, những người dẫn đường cảnh báo chúng tôi: “Phải đi vào thời điểm này để tránh sự phát hiện của lâm tặc, vì khi có người lạ vào, chúng có thể gây khó dễ cho chúng ta”. Từ quốc lộ 4G, vượt qua cây cầu treo vào bản Pa Tết, xã Huổi Một, huyện Sông Mã, sau đó đi khoảng 2 cây số nữa là đến lối vào khu rừng đặc dụng thuộc xã Sốp Cộp, huyện Sốp Cộp. Sau khi giấu xe máy vào bụi rậm gần đó, người dẫn đường nói: “Đường rất khó đi, anh em cẩn thận, sương mù và đường trơn khá nguy hiểm nên hãy đi theo tôi”.
Ngay từ lối vào, chúng tôi gặp khó khăn với rừng tre rậm rạp, có nhiều cành tre nhọn do người dân chặt để tìm sâu măng chĩa ra ngang đường đi. Một chút bất cẩn cũng có thể gây nguy hiểm. Vượt qua khu rừng tre, chúng tôi mất khoảng 2 giờ đồng hồ. Khi bắt đầu vào khu rừng già, chúng tôi thấy nhiều cây thông, dổi, si đá, thồ lộ, dẻ… có đường kính từ 1m trở lên, một số cây cao tới 50-60m. Người dẫn đường cho biết khu vực này chưa bị khai thác vì tiếng máy cưa có thể vọng tới quốc lộ 4G, dễ bị phát hiện.
Những “công trường” xẻ gỗ
Những bãi xẻ gỗ nằm dọc khe suối (Ảnh chụp ngày 7/1/2024)
Sau khoảng 4 giờ di chuyển trong rừng, chúng tôi phát hiện một bãi đất bằng, được rải lá cọ để làm mặt sàn. Xung quanh còn có một số cây gỗ nhỏ để làm ghế, và cả chai, lọ đựng nước và thực phẩm vương vãi xung quanh. Chúng tôi nhận ra rằng chúng tôi đã đến gần khu xẻ gỗ và bắt đầu tìm kiếm. Đúng như dự đoán, chỉ mở rộng vị trí khoảng hai chục mét, chúng tôi phát hiện bãi xẻ gỗ đầu tiên. Một cây dổi vàng có đường kính hơn 1m đã bị “xẻ thịt”, tại hiện trường chỉ còn lại một số hộp, ván nhỏ và rất nhiều bìa gỗ, phần gỗ tốt đã bị vận chuyển đi đâu đó, phần gốc cây vẫn còn đang chảy nhựa.
Tiếp tục tìm kiếm, chúng tôi tìm thấy một “công trường” lớn nằm dọc khe suối, với đầy đủ đồ dùng sinh hoạt, nhiều hộp dầu máy cưa, vỏ hộp xích cưa máy và thước đo kích cỡ gỗ. Người dẫn đường cho biết: “Lâm tặc mang thước đo này để xẻ gỗ theo đơn đặt hàng”. Nhìn thấy những cây dổi vàng cổ thụ bị “xẻ thịt”, nhiều khúc gỗ và ván gỗ còn lại tại hiện trường, rất đáng tiếc! Chúng tôi còn tìm thấy 4 cây si đá và 3 cây dổi lớn khác đã bị đốn hạ, nhưng chưa bị xẻ.
Những khúc gỗ chưa kịp xẻ (Ảnh chụp ngày 7/1/2024)
Sau bữa trưa, chúng tôi tiếp tục tìm kiếm. Di chuyển càng vào sâu, đường đi càng trở nên khó khăn hơn, đôi lúc phải leo lên các vách đá trơn trượt. Bên cạnh những mỏm đá sắc nhọn, chúng tôi còn phải đối mặt với những cây mây có gai sắc nhọn như muốn xé rách bộ đồ bảo hộ của chúng tôi. Vật lộn trong rừng khoảng 3 tiếng đồng hồ, chúng tôi cuối cùng đã leo lên một đỉnh núi, nơi xuất hiện những cây dổi và cây si đá. Phát hiện nhiều hộp dầu máy cưa dưới mặt đất, chúng tôi đoán rằng đây là một bãi xẻ gỗ gần đây. Chỉ đi vài mét dọc đỉnh núi, chúng tôi tìm thấy một bãi xẻ gỗ dổi lớn hơn nữa. Chỉ trong khu vực này, chúng tôi đếm được 6 cây dổi và 6 cây si đá đã bị hạ; cây dổi đã bị khai thác hết, còn cây si đá chủ yếu bị chặt khúc và lấy đi phần lõi, nhiều cây vẫn còn sẵn trong rừng nhưng chưa bị xẻ.
Dây thước của lâm tặc dùng để đo (Ảnh chụp ngày 7/1/2024)
Gần 5 giờ chiều, sương mù bắt đầu xuất hiện, khiến khu rừng trở nên ảm đạm và đáng sợ hơn nhiều. Chúng tôi nhận thấy không thể quay về huyện trong thời gian ngắn, nên quyết định ngủ lại trong rừng. Tìm được chỗ ngủ trong rừng không dễ dàng, chúng tôi phải tìm khu vực có suối để có nước sử dụng. Trong buổi tối, người dẫn đường chia sẻ: “Lâm tặc ngày nay rất tinh quái, chúng ẩn nấp và thực hiện việc xẻ và vận chuyển gỗ vào ban đêm. Họ còn lắp một đầu ống nhựa vào ống xả của máy cưa, đầu còn lại cắm vào can nước để giảm tiếng ồn và tránh bị phát hiện. Lâm tặc chủ yếu khai thác cây thông, dổi và si đá, nhưng cây dổi vàng bị khai thác nhiều hơn vì các cơ sở chế tác gỗ ở Sốp Cộp, Sông Mã có giá thu mua gỗ lên đến 22 triệu đồng/1m3. Thông thường, lâm tặc tìm và đốn các cây to vào tháng 9 để vào cuối năm, cây gỗ sẽ se lại và dễ xẻ hơn, và chúng bán gỗ để có tiền dịp tết. Nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời, chỉ trong vài năm nữa, những cây cổ thụ sẽ bị khai thác hết”.
Cần sớm ngăn chặn việc phá rừng
Phần còn lại của cây dổi chưa kịp xẻ (Ảnh chụp ngày 8/1/2024)
Các người dẫn đường cho biết, số lượng gỗ bị khai thác trong 2 ngày qua ước tính lên đến hàng chục mét khối, và điều đáng quan tâm nhất là việc khai thác không chỉ diễn ra ở những vị trí chúng tôi đã kiểm tra, mà còn diễn ra tại nhiều khu vực khác có quần thể cây thông, dổi, thồ lộ và si đá.
Rừng đặc dụng Sốp Cộp có diện tích trên 17.500 ha, trải dài trên địa phận 6 xã: Sốp Cộp, Dồm Cang, Púng Bánh, huyện Sốp Cộp; Nậm Mằn, Huổi Một, Mường Cai, huyện Sông Mã. Sự việc hàng chục cây gỗ dổi và si đá cổ thụ trong khu rừng đặc dụng Sốp Cộp bị lâm tặc khai thác một cách tàn phá và chưa có dấu hiệu ngăn chặn đã khiến người dân địa phương rất bức xúc, bởi rừng đã lâu đã là một phần cuộc sống của họ.
Chúng tôi kêu gọi các cấp ủy, chính quyền, và các cơ quan chức năng liên quan nhanh chóng xử lý tình trạng này và bảo vệ rừng đặc dụng theo đúng quy định của pháp luật.
